www-somalia.com

Hadithi: Sura ya 16 - Rasi na Daraja

Uzito wa onyo la Faduma ulitanda juu ya nyumba yao kama sanda ya kimwili. Furaha ilitoweka kutoka kwa siku za Deeqa, ikibadilishwa na wasiwasi wa kudumu na wa kuuma. Alimtazama Amal akicheza kwa upendo wa kukata tamaa na wa kuumiza, akiona si mtoto, bali mustakabali uliozingirwa.

Ahmed alizidi kuwa kimya, ukimya wake ukiwa mzito kuliko hapo awali. Deeqa aliweza kuona mzozo ukipiganwa ndani yake. Alikuwa akirudi nyumbani kutoka siku ngumu ya biashara, mabega yake yakiwa yameinama kwa uzito usioonekana wa kukataliwa na jamii, na macho yake yalimwangukia Amal. Kwa muda, uso wake ungelainika kwa upendo safi wa baba. Kisha, kivuli cha wasiwasi kingepita usoni mwake alipokuwa akipiga hesabu ya gharama ya upendo huo. Deeqa alijua alikuwa anapima ahadi yake dhidi ya kuishi kwao.

Jioni moja, baada ya watoto kulala, alimkuta ameketi peke yake gizani.

"Hawataacha, sivyo?" alisema, sauti yake ikiwa karibu mnong'ono. Haikuwa swali.

Alitingisha kichwa, bila kumtazama. "Mama yangu... amewashawishi wazee wa familia. Wanapanga kuzungumza nami. Rasmi."

Damu ya Deeqa iliganda. Ujumbe rasmi wa wazee ulikuwa hatua ya mwisho kabla ya familia kutangazwa kuwa imetengwa. Ilikuwa kesi. "Utafanya nini?"

"Nitatimiza ahadi yangu kwako," alisema, sauti yake ikiwa ya shida. "Na kwake." Alipitisha mkono usoni mwake. "Lakini sijui jinsi gani. Tuko peke yetu, Deeqa. Sisi ni kisiwa."

"Hapana," Deeqa alisema, azimio la ghafla likiimarisha sauti yake. "Sivyo."

Siku iliyofuata, alichukua pesa alizokuwa ameweka akiba kutoka kwa bajeti yake ndogo ya nyumbani na akaenda kwenye mtandao. Miezi ilikuwa imepita tangu azungumze na dada yake. Aliketi mbele ya skrini inayowaka, mikono yake ikitetemeka alipokuwa akiandika.

Simu iliunganishwa, na uso wa Asha ulionekana, ukiwa angavu na wazi kutoka ulimwengu wa mbali. Alikuwa kwenye maktaba, vitabu vikiwa vimerundikwa nyuma yake. Alitabasamu alipomwona Deeqa, lakini tabasamu lake lilififia alipoona wasiwasi usoni mwa dada yake.

"Deeqa? Kuna nini? Nini kimetokea?"

Kwa mfululizo wa maneno ya kunong'ona na ya haraka, Deeqa alimimina hadithi ya miaka minne iliyopita—kutengwa, minong'ono, biashara ya Ahmed iliyokuwa ikifeli, na sasa, onyo la Faduma na mkutano ujao na wazee.

Asha alisikiliza, sura yake ikibadilika kutoka wasiwasi hadi hasira baridi na ya umakini. Nadharia za kitaaluma na mifumo ya kisheria aliyokuwa akisoma haikuwa tena dhana za kufikirika; zilikuwa silaha zilizoelekezwa kwa familia yake mwenyewe.

"Wanajaribu kuwanyima chakula," Asha alisema, sauti yake ikiwa kali kwa uwazi wa kimkakati. "Wanafanya uasi wenu uwe na gharama kubwa sana. Ahmed ndiye udhaifu, Deeqa. Wanajua yeye ni mtu mwema, lakini pia ni mtu wa vitendo. Wanashinikiza biashara yake ili kumlazimisha."

"Yeye ni mtu hodari," Deeqa alitetea, huku sauti yake ikiwa na chembe ya fahari. "Hajavunjika."

"Lakini anapasuka," Asha alijibu kwa upole. "Hatuwezi kumwacha akabiliane na hili peke yake. Tunahitaji kupigana, lakini sio kwa masharti yao." Alitulia, akili yake ikikimbia, ikiunganisha nukta kote mabara. "Deeqa, nina wazo. Ni hatari. Inaweza kufanya mambo kuwa mabaya zaidi kabla ya kuwa bora. Lakini ni njia ya kupigana na silaha ambayo hawana."

"Ni nini?" Deeqa aliuliza, akisogea karibu na skrini.

"Ulisema biashara ya Ahmed ni ya kuuza nje, sivyo? Ubani na gundi za asili?" Macho ya Asha yalikuwa na mwangaza mpya, wa kuazimia. "Wateja wake wengi, anwani zake za usafirishaji... ni makampuni ya kimataifa. Makampuni ya Ulaya. Yana sera za haki za binadamu. Hawapendi bidhaa zao za kifahari zihusishwe na... desturi fulani."

Deeqa alikodoa macho, bila kuelewa.

"Sisi si kisiwa, Deeqa," Asha alirudia maneno ya dada yake, sauti yake sasa ikiwa imejaa matumaini makali na hatari. "Sisi ni rasi. Na ninakaribia kujenga daraja."

Mjadala: Sura ya 16 - Utandawazi kama Upanga wenye Makali Kuwili

Sehemu ya 16.1: Kutoka Shinikizo la Kienyeji hadi Nguvu ya Kimataifa

Sura hii inaashiria mabadiliko muhimu katika asili ya mzozo. Mapambano yanakaribia kuwa ya kimataifa, ikionyesha jinsi muungano wa ulimwengu wa kisasa unavyoweza kutumiwa kama chombo cha harakati za haki za binadamu.

Mfumo wa Jadi wa Mamlaka: Mfumo unaomkandamiza Deeqa na Ahmed ni wa kienyeji kabisa. Nguvu yake inatokana na kujitenga kwake. Jamii ndiyo mwamuzi pekee wa mema na mabaya, na silaha zake (umbea, kutengwa, kutengwa kiuchumi) zinafanya kazi kwa sababu, kwa wanachama wake, hakuna mahakama ya rufaa. Wazee ni Mahakama Kuu, na hukumu yao ni ya mwisho. Huu ndio mfumo ulioruhusu desturi kama FGM kustawi kwa karne nyingi, ikilindwa kutokana na uchunguzi wa nje.

Uvamizi wa Utandawazi: Biashara ya Ahmed, inayoonekana kama biashara rahisi ya kienyeji, ni udhaifu katika mfumo huu uliofungwa. Utegemezi wake kwa biashara ya kimataifa—kwa wanunuzi wa Ulaya, wasafirishaji, na benki—unamaanisha kwamba yeye, awe anajua au la, yuko chini ya seti nyingine ya sheria na mahakama nyingine ya maoni: mahakama ya maadili ya biashara ya kimataifa.

Mkakati wa Asha: Kutumia Wajibu wa Kijamii wa Mashirika (CSR) kama Silaha. Wazo la Asha ni matumizi ya busara ya mkakati wa wanaharakati wa kisasa. Katika miongo michache iliyopita, shinikizo la umma limelazimisha mashirika mengi makubwa ya Magharibi kupitisha, angalau kwenye karatasi, sera kali kuhusu haki za binadamu, usawa wa kijinsia, na ununuzi wa kimaadili. Sera hizi za CSR mara nyingi hudharauliwa kama hila za masoko za kejeli, lakini zinaweza kuwa na nguvu kubwa.

• Nguvu ya Uhusiano: Mashirika ya kimataifa yanaogopa sana habari mbaya, hasa kuhusishwa na ukiukwaji wa haki za binadamu katika minyororo yao ya ugavi. Shutuma kwamba kampuni inafanya biashara na watu binafsi au jamii zinazowatesa wanawake kwa kutetea haki za msingi za binadamu ni jinamizi kwa mahusiano ya umma.

• Kuunda Hesabu Mpya ya Gharama: Mpango wa Asha ni kubadilisha kimsingi "uchambuzi wa gharama na faida" wa Ahmed. Hivi sasa, kupinga mila ni ghali kijamii na kiuchumi. Asha anakusudia kufanya kudumisha mila kuwa ghali zaidi. Ikiwa jamii ya eneo hilo inashinikiza biashara ya Ahmed, ataipinga kwa shinikizo kubwa zaidi kutoka kwa washirika wake wa kimataifa. Wazee wanaweza kutishia kumwangamiza kijijini kwake, lakini yeye anaweza kutishia kuharibu upatikanaji wake kwa soko zima la kimataifa.

Rasi na Daraja: Sitiari ya Asha ni kamilifu. Deeqa na Ahmed sio kisiwa kilichojitenga kabisa; wao ni rasi, iliyounganishwa na ulimwengu mkubwa kupitia mfereji wa biashara ya kimataifa. Asha, kutoka nafasi yake katika "bara" la Ulaya, yuko karibu kujenga daraja—mfereji wa mawasiliano na shinikizo—unaopita miundo ya madaraka ya eneo hilo kabisa.

Hii inawakilisha mstari mpya wa mbele katika vita dhidi ya FGM na desturi zingine hatari za jadi. Inahamisha vita kutoka kuwa ya kimaadili na ya kienyeji tu hadi kuwa ya kimkakati, kiuchumi, na ya kimataifa. Wazee wako karibu kugundua kuwa mamlaka yao ya jadi hayalingani na mantiki isiyo na huruma ya mnyororo wa ugavi wa kimataifa.