www-somalia.com

Hadithi: Sura ya 7 - Darasa na Ngome

Walimwengu wa dada wawili sasa walielezewa na madarasa yao.

Darasa la Asha lilikuwa uwanja wa vita wa mawazo. Gunnar hakufundisha; alichochea. Alizunguka chumbani, kama dubu aliyevalia sweta ya sufi, akitoboa mashimo katika mawazo ya kustarehesha ya wanafunzi wake. Wiki hii, mada ilikuwa uhusiano wa kitamaduni, wazo kwamba utamaduni mmoja hauwezi kuhukumu kihalali desturi za mwingine.

"Wazo zuri, la kimaendeleo," Gunnar alianza, huku macho yake yakiwa na mwangaza wa hatari. "Limezaliwa kutokana na hamu tukufu ya kuepuka kiburi cha ukoloni. Vizuri sana. Lakini linaishia wapi?" Alinyooshea kidole kizito mwanafunzi wa Kijerumani kutoka semina iliyopita. "Wewe. Kizazi cha babu yako. Walikuwa na 'desturi ya kitamaduni' ya mauaji ya kimbari. Je, tunajizuia kuihukumu? Tunasema, 'Ah, hiyo ni njia yao tu'?"

Mwanafunzi aliona aibu. "Bila shaka hapana. Hiyo ni tofauti. Hiyo ilikiuka haki za msingi za binadamu."

"Aha!" Gunnar alinguruma, akipiga mkono wake juu ya dawati, na kuwafanya wote washtuke. "Kwa hiyo kuna mstari. Na nani anauchora? Je, haki ya kuwa huru kutokana na mateso inatumika tu kwa Wazungu? Je, mwili wa msichana mdogo nchini Somalia hauna thamani ya haki hiyo ya msingi kuliko mwili wa mtu huko Berlin?" Alitulia, macho yake yakizunguka chumba. "Kuona mateso na kuiita 'utamaduni' ni kimbilio la mwisho la mwoga wa kimaadili. Kazi yenu kama wanafikra sio kuwa na adabu. Ni kuupata mstari huo, na kuutetea kwa maisha yenu ikiwa ni lazima."

Asha alisikiliza, moto ukiwaka kifuani mwake. Alikuwa akimpa maneno. Alikuwa akimpa silaha.

Darasa la Deeqa halikuwa na vitabu. Darasa lake lilikuwa jikoni, ua, na nafasi karibu na moto wa kupikia. Walimu wake walikuwa mama mkwe wake, mwanamke mkali na mwangalifu aitwaye Faduma, na kwaya ya shangazi na wanawake wazee waliokuwa wakizunguka kwenye boma. Masomo yake hayakuwa juu ya kufikiri kwa kina, bali juu ya sanaa ya kuwa asiyeonekana.

"Sauti ya mke mwema haisikiki kamwe juu ya sauti ya mume wake," Faduma alifundisha alasiri moja, akimtazama Deeqa akitwanga viungo. "Anapozungumza na wanaume wengine, wewe ni kivuli. Unaleta chai, na unapotea. Maoni yako ni kwa ajili ya jikoni, pamoja nasi."

Masomo yalikuwa ya kudumu, yakitolewa katika mfululizo wa marekebisho ya upole na methali za zamani kama vumbi.

"Hasira ya mume ni moto ambao mke lazima ajifunze kuuzima, sio kuuchochea kwa upepo wa maneno yake mwenyewe."

"Uzuri wa mwanamke upo katika unyenyekevu wake. Nguvu ya mwanamke ipo katika ukimya wake."

"Usimsumbue mume wako na maumivu yako madogo. Mizigo yake ni mikubwa zaidi. Kazi yako ni kuwa faraja yake, mahali pake pa kutua penye ulaini."

Kila somo lilikuwa kama nondo inayotengenezwa. Deeqa, mwanafunzi mtiifu, alijifunza kushusha macho yake, kupunguza sauti ya hatua zake, kutarajia mahitaji kabla hayajasemwa, kumeza kufadhaika na maumivu yake kama dawa chungu aliyolazimishwa kunywa. Alikuwa anajifunza usanifu tata wa ngome yake mwenyewe, sio jinsi ya kutoroka, bali jinsi ya kuipamba, jinsi ya kuifanya nyumba. Alisifiwa kwa kujifunza kwake haraka, kwa uzuri wake wa kimya. Alikuwa anakuwa, siku baada ya siku, mke mkamilifu. Alikuwa anakuwa mzimu katika maisha yake mwenyewe.

Mjadala: Sura ya 7 - Kazi ya Elimu

Sehemu ya 7.1: Elimu kama Ukombozi dhidi ya Elimu kama Ufundishaji wa Imani

Madarasa yanayofanana ya Asha na Deeqa yanafunua madhumuni mawili ya msingi na yanayopingana ya elimu. Moja ni chombo cha ukombozi; nyingine ni chombo cha udhibiti wa kijamii.

Darasa la Asha: Elimu kama Ukombozi. Mfumo wa elimu unaotumiwa na Gunnar ni wa Kisokratesi. Lengo lake sio kuwasilisha seti ya ukweli uliopokelewa, bali kuwapa wanafunzi zana za kina za kuchambua hoja, kuhoji mamlaka, na kufikia hitimisho lao wenyewe la kimaadili. Sifa kuu za mfumo huu ni:

• Inatoa kipaumbele kwa kufikiri kwa kina badala ya kukariri.

• Inawafundisha wanafunzi jinsi ya kufikiri, sio nini cha kufikiri.

• Kwa asili yake, inavuruga miundo ya madaraka iliyopo. Idadi ya watu wanaoweza kufikiri kwa kina ni idadi ya watu ambayo haitakubali dhuluma kwa upofu kwa jina la "utamaduni" au "ndivyo mambo yalivyo."

Aina hii ya elimu ni tishio la moja kwa moja kwa mfumo wa kiume. Imeundwa kuunda watu binafsi wanaoweza kutambua ngome, hata ikiwa imewasilishwa kama mahali patakatifu. Somo la Gunnar sio tu juu ya FGM; ni somo la ulimwengu wote juu ya kutambua na kutetea mstari kati ya desturi za kitamaduni na ukiukwaji wa haki za binadamu. Anawapa wanafunzi wake silaha za kiakili.

Darasa la Deeqa: Elimu kama Ufundishaji wa Imani. "Elimu" ya Deeqa mikononi mwa mama mkwe wake ni kinyume kabisa. Lengo lake pekee ni kuimarisha daraja la kijamii lililopo na nafasi yake ya chini ndani yake. Sifa kuu za mfumo huu ni:

• Inatoa kipaumbele kwa utiifu badala ya kufikiri kwa kina.

• Inafundisha nini cha kufikiri (na nini cha kutosema).

• Ni muhimu kwa ajili ya kuhifadhi muundo wa madaraka usio wa haki.

Ufundishaji huu wa imani ni sehemu ya kisaikolojia ya FGM. Kukatwa kimwili kumeundwa kudhibiti mwili na ujinsia wa mwanamke. Ufundishaji wa imani wa kijamii ambao Deeqa anapokea umeundwa kudhibiti akili na sauti yake. Masomo anayojifunza—kuwa kimya, kuwa mnyenyekevu, kufuta mahitaji yake mwenyewe—ni programu inayokusudiwa kutumika kwenye maunzi ya mwili wake uliokatwa. Hizi mbili ni sehemu za mfumo mmoja, uliounganishwa wa udhibiti.

Mwanamke aliyekatwa kimwili lakini hajafundishwa imani kwa mafanikio bado ni tishio kwa mfumo. Mwanamke aliye mzima kimwili lakini amefundishwa imani kwa mafanikio bado anaweza kuuunga mkono. Ili mfumo wa kiume uwe na ufanisi wa kweli, unahitaji wembe wa kimwili na ngome ya kisaikolojia. Asha amekimbia vyote viwili. Deeqa amenaswa katika vyote viwili.